Kontrplak ve ahşap

Kontrplak

Dik ve yapıştır yöntemiyle yapılan bir teknede en önemli malzeme kontrplak. Kontrplağın çeşitli sınıfları ve nasıl sınıflandırılacağı hakkında çeşitli uluslararası standartlar var. "Marine grade" diye bilinen su ya da deniz kontrplağı tekne yapımında kullanılması gereken kontrplak. Bunun katmanları arasında daha az minik boşluklar var ve tabii ki suya daha dayanıklı. Hollanda malı olan deniz kontrplağı en kaliteli olarak bilineni. Bunun arkasından da İngiliz yapımı kontrplak geliyor. Konunun uzmanları ayrıca İngiliz BS1088 standardına göre üretilen kontrplağın Amerikan deniz kontrplağı standardı olan AA standardına göre üretilenden daha kaliteli olduğunu söylüyor. İsrail ve güneydoğu Asya'dan gelen deniz kontrplağının da uluslararası düzeyde pazarlandığından söz ediliyor ama bugüne kadar bunların kalitesi hakkında bir yoruma rastlamış değilim.

Bazılarına göreyse Amerika'da "exterior grade" adıyla satılan ve dış cephe kullanımına uygun olan kontrplağın, epoksi ile iyice yalıtılması durumunda tekne yapımında kullanılması mümkün. "Exterior grade" kontrplak deniz kontrplağının bir gömlek altında. Aslında her ikisinde de aynı yapıştırıcı kullanılıyor ama deniz kontrplağında birim alanda izin verilen minik boşluk sayısı daha az. İkisi arasındaki fiyat farkı düşünüldüğünde bence de küçük botlar için ucuz kontrplak kullanmak mümkün. Daha büyük birşey yapacaksanız risk almayıp su kontrplağı kullanmak daha akıl karı. Deniz kontrplağının da yapıldığı ağaca göre çeşitleri var ama bunlar çok fazla detay.

Buraya kadar işin teorisinden bahsettik, şimdi gelelim pratiğine. Kontrplağın sadece dolap arkalarına çakılacak malzeme olarak kullanıldığı Ankara'da tabii ki deniz kontrplağı bulamadım. Dolayısıyla araştırıp bulabildiğim en iyi kalite kontrplakta karar kıldım. Malzemeyi aldıktan yaklaşık 3 ay sonra deniz kontrplağı geldiğini öğrendim ama tekne çoktan bitmişti. Tabii deniz kontrplağı diye satılan nesnenin hangi standarda uygun olduğu, hatta herhangi bir standarda göre yapılıp yapılmadığı ayrıca araştırılması gereken birşey. Aldığım malzeme bizimkilerin "öküme" (İngilizce okoume'den bozma ki bu da ağacın cinsi oluyor) dediği ve kalite olarak Amerikalıların dış cephe kontrplağına yakın yerli üretim birşeydi. O sıralarda birkaç küçük kontrplak parçasını ne olacağını görmek amacıyla açıkta bırakmıştım. Aradan neredeyse bir yıl geçmesine ve yağmur, kar, güneş ve -5 ile +40 derece arası sıcaklıklar görmesine rağmen hala dayanıyor. Dolayısıyla pek de fena bir seçim yapmadığımı düşünüyorum.

D4'ün planları alt ve yan paneller için 1/4 inç, perde ve oturaklar için ise 3/8 inç kontrplak istiyor. Bulabildiğim en yakın metrik ölçüler sırasıyla 6 ve 8mm idi ve her ikisi de 5 katmandan oluşmaktaydı. Genelde aynı kalitede ve aynı kalınlığa sahip iki kontrplaktan daha fazla katmana sahip olanın tercih edildiğini belirteyim.

Muhtemelen Türkiye'ye has bir acayiplik ise plakaların boyutlarıydı. Uluslararası standarda göre plaka boyutları yaklaşık 4 foot'a 8 foot olmalı. Metrik ölçü kullanan ülkelerde sanırım 125cm'e 250cm ediyor. Bizde kontrplağın boyutları tipik gardrop boyutuyla belirlendiğinden aldığım plakalar 170cm x 220cm boyutundaydı. Enin daha geniş olmasının sakıncası yok ama boyun kısalığı potansiyel bir problem. Bunun sebebi tasarımcıların teknelerini standart boyları göz önüne alarak çizmeleri. Biraz incelerseniz en küçük kategorideki kontrplak botların hemen hepsinin 240cm'den daha küçük olduğunu görebilirsiniz. Bunun sebebi ek yapmadan tek parça kontrplaktan elde edilebilen maksimum uzunluğun bu olması. Aksi takdirde plakaları uç uca eklemeniz gerekiyor ki, sağlam ve güzel bir ek yapmak istiyorsanız bu iş zahmetli. Zahmetsiz olan teknik ise göreceli olarak zayıf ve çirkin bir ekle sonuçlanıyor. D4'ün yan panel uzunluğu verilen plan sayfasında da görülebileceği gibi 240cm'ye yakın. Ek yapmamak için bu panelleri plakaya köşegenlemesine çizmek zorunda kaldım. Neyse ki standarttan daha büyük en sayesinde sığdılar. Tabii bir miktar kontrplağın ziyan olması demek bu, ama fazla uğraşmadan problemi çözmenin de tek yoluydu. D4'ün yelkenli versiyonu için toplam olarak herbiri 170cm x 220cm boyutunda üç tane 6mm plaka ve bir tane 8mm plaka kullandım. Bir miktar kontrplak da arttı.

Ahşap

D4,ün kürek versiyonunda çeşitli yerlerde (yumru, yani küpeşte kenar çıtası, oturak kuşakları gibi) ahşap gerekiyor. Yelken versiyonunda bunlara ek olarak direk, bumba ve yeke de var. Bu boy bir teknede ahşap seçimi çok önemli değil ve elinize ne geçerse kullanabilirsiniz. Sadece ahşabın çizgilerinin temiz ve düzgün olmasına dikkat edin ve direk ve bumbada (o noktadan kırılabileceğinden dolayı) ve yumrularda (o noktada biçimsiz bir açıyla büküleceğinden dolayı) budak olmasın. Ben kestane kullandım ama tekneyi tekrar yapsam daha ucuz olduğundan çam kullanmakta tereddüt etmezdim. Teknenin ahşap kısımları genellikle boyanmayıp verniklendiğinden ahşabın rengi de önemli bir faktör olabilir.